Dị tật tim bẩm sinh là gì? Phòng ngừa dị tật tim bẩm sinh ở trẻ

Biết được các nguyên nhân có nguy cơ cao dẫn đến dị tật tim bẩm sinh ở trẻ, giúp phòng ngừa khuyết tật và nâng cao sức khỏe thai kỳ của cả mẹ và bé.

Dị tật tim bẩm sinh là gì?

Bệnh tim bẩm sinh hay dị tật tim bẩm sinh là tình trạng cấu trúc của cơ tim bất thường ngay từ lúc trẻ được sinh ra. Thường gặp các dị tật liên quan đến cơ tim, buồng tim hay van tim. Chính vì sự bất thường về cấu trúc đó, trực tiếp ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động của tim, làm suy giảm sức khỏe chung của cơ thể.

Tim có một chức năng chính là bơm máu đi nuôi các cơ quan khác trên toàn cơ thể. Khuyết tật tim bẩm sinh làm gián đoạn dòng chảy bình thường của máu qua tim. Dòng máu có thể chậm hơn bình thường, đi sai hướng hoặc không đủ oxy để nuôi cơ thể.

Trẻ dị tật tim bẩm sinh có triệu chứng nào?

Qua siêu âm thai định kỳ, các bác sĩ có thể phát hiện các khuyết tật bẩm sinh. Khi nghe được nhịp tim của thai nhi bất thường, một số xét nghiệm như chụp cắt lớp vi tính (MRI) hay chụp X – Quang, có thể được thực hiện nhằm xác định chính xác bệnh.

Dị tật tim bẩm sinh có thể được phát hiện ngay lúc trẻ sinh ra, hoặc những năm tháng đầu đời của trẻ, các triệu chứng điển hình của bệnh bao gồm:

• Môi và da nhợt nhạt.
• Ngón tay và ngón chân tím tái.
• Trẻ khó thở, nhịp thở của trẻ nhanh.
• Phù chân, căng da ở vị trí bụng hoặc quanh mắt.
• Trẻ sơ sinh nhẹ cân, tăng cân rất chậm.

Tuy nhiên, cũng có những trường hợp triệu chứng bệnh tim xuất hiện lúc trẻ đang trưởng thành, hoặc ở người lớn, các dấu hiệu bao gồm:

• Nhịp tim không đều.
• Chóng mặt, khó thở và ngất xỉu.
• Sưng phù ở bàn tay, bàn chân và mắt cá chân.
• Cơ thể dễ mệt mỏi, hoạt động thể chất kém.

Nguyên nhân bệnh tim bẩm sinh

Bệnh tim bẩm sinh là do cấu trúc của tim không bình thường, ảnh hưởng đến hoạt động bơm máu của tim đến các cơ quan trong cơ thể đặc biệt là phổi. Hiện nay, hầu hết các trường hợp tim bẩm sinh không xác định được nguyên nhân rõ ràng.

Sự bất thường trong quá trình hình thành tim có liên quan đến một hay nhiều tác nhân như các hóa chất độc hại, rượu bia, khói thuốc hay bệnh của người mẹ trong quá trình mang thai.

Phòng ngừa dị tật tim bẩm sinh trong thai kỳ

Khi bạn đang có ý định mang thai, rất cần thiết ghi nhớ các biện pháp phòng ngừa sau để giảm nguy cơ bệnh tim bẩm sinh cho trẻ, bao gồm:

• Nói với bác sĩ tất cả các loại thuốc kê đơn và không kê đơn bạn đang sử dụng.
• Kiểm soát tốt các bệnh trong quá trình mang thai như tiểu đường, cao huyết áp.
• Tiêm phòng chủng ngừa rubella, bệnh sởi trước khi mang thai.
• Nếu gia đình bạn có tiền sử mắc dị tật tim bẩm sinh, nói với bác sĩ về các xét nghiệm sàng lọc di truyền. Một số gen có thể góp phần vào sự phát triển bất thường của tim.
• Tránh sử dụng rượu bia, các chất kích thích trong quá trình mang thai.
• Tránh xa khói thuốc lá và môi trường có không khí ô nhiễm.

Chẩn đoán và điều trị bệnh tim bẩm sinh như thế nào?

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán

Các xét nghiệm y học hiện đại cho phép các bác sĩ chẩn đoán được dị tật tim bẩm sinh ngay từ khi trẻ còn trong bụng mẹ.

Tuy nhiên, một số trường hợp tim bẩm sinh chỉ được phát hiện khi trẻ sinh ra, thông qua các biểu hiện như da xanh, tím tái hoặc trẻ phát triển chậm. Một số xét nghiệm chuyên sâu có thể được tiến hành như:

• Đo độ bão hòa oxy SpO2.
• Điện tâm đồ (ECG).
• Siêu âm tim.
• Chụp X – quang phổi.
• Chụp cộng hưởng từ tim (MRI).

Điều trị dị tật tim bẩm sinh

Việc điều trị phụ thuộc vào loại dị tật cũng như mức độ nặng nhẹ của bệnh. Các phương pháp điều trị khuyết tật tim gồm:

• Thuốc: Thuốc giúp hỗ trợ tim hoạt động tốt hơn, điều hòa nhịp tim, cũng như ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm của bệnh.
• Thiết bị cấy ghép tim: Một số thiết bị như máy tạo nhịp tim và máy khử rung tim cấy ghép (ICD) tham gia điều chỉnh nhịp tim bất thường.
• Thủ thuật đặt ống thông: Phương pháp này sửa chữa một số dị tật tim bẩm sinh mà không cần phải phẫu thuật mở lồng ngực. Thực hiện phương pháp này, một ống thông nhỏ được đặt vào tĩnh mạch ở chân và luồn nó đến tim để sửa chữa khiếm khuyết.
• Phẫu thuật mở tim: Trong trường hợp thủ thuật đặt ống thông không hiệu quả để điều trị khuyết tật tim, các bác sĩ phẫu thuật sẽ thực hiện phẫu thuật hở trực tiếp điều chỉnh lại cấu trúc tim.
• Ghép tim: Khi khuyết tật tim bẩm sinh quá phức tạp hoặc quá nguy hiểm để sửa chữa, trẻ sẽ được chỉ định cấy ghép tim thay thế tim mới từ người tình nguyện hiến.

Với sự tiến bộ của y học hiện đại, các dị tật có thể được phát hiện và điều trị sớm giúp trẻ em mắc dị tật tim bẩm sinh sống khỏe mạnh đến tuổi trưởng thành. Một số bệnh nhân cần liên tục chăm sóc các khuyết tật tim trong suốt cuộc đời của họ. Tuy nhiên, nhiều người vẫn có cuộc sống năng động và chất lượng cao bất chấp tình trạng của họ.